Εσπεριδοειδή [Citrus sp.]

Τα εσπεριδοειδή είναι δέντρα αειθαλή, που ανήκουν στην οικογένεια Αurantiaceae ή Hesperideae. Ευδοκιμούν σε τροπικές, ημιτροπικές και εύκρατες περιοχές, όπου επικρατούν σχετικά υψηλές θερμοκρασίες.

Είδη εσπεριδοειδών που καλλιεργούνται στην Ελλάδα:

  • Πορτοκάλι
  • Λεμόνι
  • Μανταρίνι
  • Γκρέιπφρουτ
  • Νεράντζι
  • Φράπα
  • Περγαμόντο
  • Κίτρο
  • Kum - Quat

Τα εσπεριδοειδή καλλιεργούνται εκτενώς και κατέχουν τη δεύτερη θέση, σε έκταση, στην κατηγορία των δενδρωδών καλλιεργειών, στην Ελλάδα. Το μεσογειακό κλίμα της χώρας μας δημιουργεί, σε πολλές περιοχές, ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη των δένδρων και την επίτευξη μεγάλης και υψηλής, ποιοτικά, παραγωγής. Τέλος, τα εσπεριδοειδή καλλιεργούνται, συνήθως, σε παραθαλάσσιες ζώνες, που χαρακτηρίζονται από ζεστό κλίμα, υγρασία, χωρίς ακραίες μεταβολές της θερμοκρασίας.

Σημαντικοί εχθροί και ασθένειες των εσπεριδοειδών

Μύγα της Μεσογείου

Έχει την επιστημονική ονομασία Ceratitis Capitata. Είναι δίπτερο, που φέρει στο σώμα του, εκατέρωθεν, δύο διάφανα τριγωνικά φτερά μικρού μήκους, Όσον αφορά το μέγεθός της, είναι αισθητά μικρότερο από αυτό της κοινής οικιακής μύγας. Αποτελεί τον πιο σοβαρό εχθρό των εσπεριδοειδών, κατά την περίοδο της καρποφορίας. Το ακμαίο στάδιο του εντόμου προσβάλει τον καρπό στην επιφάνειά του, δημιουργώντας οπή για την εναπόθεση των αυγών του στο ενδοκάρπιο, με σκοπό να καλύψει τις αναπαραγωγικές του ανάγκες. Τέλος, οι προνύμφες, που δημιουργούνται, τρέφονται με τα σπέρματα, με αποτέλεσμα να προκαλέσουν πρώιμη ωρίμανση και πτώση του προσβεβλημένου καρπού.

Ανθοτρήτης εσπεριδοειδών

Έχει την επιστημονική ονομασία Prays Citri - Mill. Είναι ένα μικρό λεπιδόπτερο, καφέ χρώματος, που μοιάζει με πεταλούδα. Αποτελεί έναν σοβαρό εχθρό των εσπεριδοειδών, όταν αυτά βρίσκονται στο στάδιο της ανθοφορίας. Μπορεί να προσβάλλει όλα τα είδη, αλλά ιδιαίτερα τη λεμονιά, λόγω της επανειλημμένης άνθησης κατά τη διάρκεια του έτους. Η πεταλούδα γεννά, συνήθως, προνύμφες στην επιφάνεια του άνθους, όταν αυτό είναι κλειστό. Στη συνέχεια, οι προνύμφες εισχωρούν μέσα στο άνθος και καταστρέφουν τα εσωτερικά αναπαραγωγικά του όργανα, προκαλώντας αισθητή μείωση της τελικής αναπαραγωγής των δέντρων.

Αφίδες εσπεριδοειδών

Η πράσινη αφίδα με επιστημονική ονομασία Aphis Citricola είναι ένα από τα πιο συνηθισμένα είδη, που συναντάμε στην καλλιέργεια των εσπεριδοειδών και αποτελεί έναν βασικό εχθρό της. Οι αφίδες είναι μικρά παρασιτικά έντομα, των οποίων τα ακμαία προσκολλώνται, συνήθως, στα φυτικά μέρη, απομυζώντας χυμούς. Η προσβολή καταστρέφει, ενώ δημιουργεί συστροφές και παραμορφώσεις, τόσο στα φύλλα, όσο και στους καρπούς. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί, ότι, επειδή η ύπαρξη αφίδων στην καλλιέργεια συνδέεται με την έκκριση μελιτώδους ουσίας στους φυτικούς ιστούς, ευνοείται η ανάπτυξη διαφόρων μυκητολογικών ασθενειών, όπως η καπνιά.

Θρίπας

Έχει την επιστημονική ονομασία Frankliniella Occidentalis. Πρόκειται για ένα μικροσκοπικό, παρασιτικό θυσανόπτερο. Ο θρίπας προσβάλλει τα φύλλα και τους καρπούς με αποτέλεσμα να εμφανίζουν γκρι νεκρωτικές κηλίδες, ακανόνιστου μεγέθους και σχήματος. Τα προαναφερθέντα συμπτώματα συμβάλλουν στην υποβάθμιση της ποιότητας του παραγόμενου προϊόντος και, συνεπώς, στη δραματική μείωση της εμπορικής του αξίας.

Φυλλορύκτης των εσπεριδοειδών

Έχει την επιστημονική ονομασία Phyllocnistis Citrella. Πρόκειται για μικρό λεπιδόπτερο. Η προνύμφη δημιουργείται από την αναπαραγωγική διαδικασία του εντόμου (ακμαίο), ανοίγει στοές στην επιφάνεια του φύλλου και τρέφεται με το παρέγχυμα. Προσβάλλει συνήθως τα τρυφερά νεαρά φύλλα του φυτού, ενώ τα πιο ώριμα και σκληρά φαίνονται να είναι πιο ανθεκτικά. Τα κύρια χαρακτηριστικά της προσβολής είναι η έσω ή έξω συστροφή, παραμόρφωση και, τελικά, η νέκρωση και πτώση του φυλλώματος.

Κοκκοειδή

Τα σημαντικότερα κοκκοειδή των εσπεριδοειδών είναι η κόκκινη ψώρα με επιστημονική ονομασία Aonidiella Aurantii Maskell και ο Ψευδόκοκκος, με επιστημονική ονομασία Planococcus citri Risso. Είναι πολύ μικρού μεγέθους έντομα, τα οποία προσκολλώνται στα φυτικά μέρη της καλλιέργειας και απομυζούν χυμούς. Λόγω των πολλών γενεών μέσα στο έτος, μπορούμε να τα συναντήσουμε πολλές φορές ετησίως στην καλλιέργεια. Προσβάλλουν τα φύλλα, τους κλάδους και τους καρπούς. Ως κύρια συμπ΄τωματα παρατηρούνται, η γενική αποδυνάμωση των δέντρων, καθώς επίσης, η μειωμένη παραγωγή και ποιότητα των εμπορεύσιμων καρπών. Τέλος, η ύπαρξη κοκκοειδών στην καλλιέργεια μπορεί, να αποτελέσει αιτία ανάπτυξης δοαφόρων μυκητολογικών ασθενειών, όπως είναι η καπνιά.

Τετράνυχοι

Ο κίτρινος τετράνυχος έχει επιστημονική ονομασία Tetranychus Urticae, ενώ ο κόκκινος  Panonychus ulmi. Αποτελούν έναν πολύ σοβαρό εχθρό της καλλιέργειας των εσπεριδοειδών, εάν δεν ανιχνευθούν και αντιμετωπιστούν έγκαιρα. Πρόκειται για μικρού μεγέθους ακάρεα, που προσβάλλουν τα φύλλα και τους καρπούς των δέντρων, ειδικά, όταν αυτά βρίσκονται σε πρώιμο στάδιο ανάπτυξης. Κύριο σύμπτωμα είναι οι διογκώσεις και τα στίγματα πάνω στην επιφάνεια των φυτικών μερών, τα οποία οδηγούν σε γενική αποδυνάμωση και κατάπτωση, τόσο του δέντρου, όσο και της ποιότητας των εμπορεύσιμων καρπών.

Άκαρι των οφθαλμών

Έχει επιστημονική ονομασία Eriophyes sheldoni και μπορεί να επηρεάσει όλα τα είδη των εσπεριδοειδών και ιδιαίτερα τη λεμονιά. Το άκαρι αυτό προσβάλλει τα άνθη, όταν είναι διογκωμένα και σε περίοδο πλήρους ανθοφορίας. Κύρια συμπτώματα είναι η καταστροφή του άνθους και η παραμόρφωση - τερατογένεση των παραγόμενων καρπών.

Σηψιρριζίες

Αποτελούν μια σημαντική απειλή για την καλλιέργεια των εσπεριδοειδών. Υπάρχουν πολλοί μύκητες, που μπορούν να προκαλέσουν σηψιρριζίες. Ενδεικτικά, κάποιοι από αυτούς είναι οι Armillaria mellea, Rosellinia necatrix και Phytophthora citrophthora. Προσβάλλουν τη ρίζα, καταστρέφοντάς τη, που αδηγεί στη σταδιακή αποδυνάμωση και αποπληξία του δέντρου, αφού καθίσταται αδύνατο να τροφοδοτηθεί, επαρκώς, με τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά.

Κορυφοξήρα των εσπεριδοειδών

Είναι, ίσως, η σοβαρότερη ασθένεια των εσπεριδοειδών. Οφείλεται στον αδηλομύκητα Deuterophoma Tracheiphila. Τα συμπτώματα, πολλές φορές, διαφέρουν από δέντρο σε δέντρο, ανάλογα με το μέρος του φυτού που προσβλήθηκε πρώτο (υπέργειο ή ρίζα). Τα συμπτώματα ποικίλουν. Μπορεί να είναι ξήρανση των ποδίσκων και των φύλλων, φυλλόπτωση, ακόμα και ολοκληρωτική καταστροφή ή ημιπληγία του προσβεβλημένου δέντρου.

Σήψη καρπών

Οφείλονται σε κατηγορία μυκήτων, που προκαλούν σήψεις στους καρπούς και, συνήθως, είναι οι Penicillium, Aspergillus, Phytophthora, Phomopsis κ.α. Ο καρπός μαλακώνει, σαπίζει και παίρνει ένα γαλαζοπράσινο χρώμα, ενώ αν το στάδιο είναι προχωρημένο, κρίνεται ακατάλληλος για βρώση. Η προσβολή του φυτού οδηγεί στην πρόωρη ωρίμανση, παραμόρφωση και πτώση του καρπού, κάτι που μειώνει τη ζήτηση και την εμπορική του αξία.

Ένα μεγάλο ποσοστό συμπτωμάτων των ιώσεων μοιάζουν πολύ με εκείνα της ανεπάρκειας θρεπτικών συστατικών, για αυτό και πολλοί τα συγχέουν. Είναι σημαντικό να γίνεται έγκυρη και αξιόπιστη διάγνωση, για τη σωστή ανίχνευση και θεραπεία.

Τριστέζα

Έχει την επιστημονική ονομασία Citrus tristeza virus. Αποτελεί μια πολύ σοβαρή και δύσκολα αντιμετωπίσιμη ασθένεια της καλλιέργειας των εσπεριδοειδών. Όλα τα είδη μπορούν να προσβληθούν από τον ιό, αλλά τα πιο ευπαθή είναι τα εμβολιασμένα δέντρα πορτοκαλιάς πάνω σε υποκείμενο νεραντζιάς. Χαρακτηριστικά συμπτώματα είναι η ξήρανση των κλάδων, η χλώρωση του φυλλώματος και, τελικά, η αποπληξία και η ολική νέκρωση του δέντρου.

Ψώρωση

Οφείλεται στον ιό με την επιστημονική ονομασία Citrus psorosis ophiovirus. Από όλα τα είδη των εσπεριδοειδών, η πιο ευάλωτη στην προσβολή είναι η πορτοκαλιά. Τα συμπτώματα, που παρατηρούνται, συνήθως, περιλαμβάνουν οπές, αποφλοίωση και καταστροφή του κορμού, των κλάδων και των ποδίσκων. Το δέντρο αποδυναμώνεται σημαντικά, αφού υποβαθμίζονται τα λειτουργικά του μέρη, με αποτέλεσμα να προκληθεί, αρχικά, ξήρανση, η οποία οδηγεί στη νέκρωσή του. Συνήθως, η ύπαρξη του ιού στην καλλιέργεια γίνεται λόγω φύτευσης κακής ποιότητας φυτικού υλικού, το μολυσμένο φυτάριο δεν παρουσιάζει, συνήθως, κανένα σύμπτωμα στα πρώτα χρόνια ανάπτυξής του και δεν είναι δυνατόν να ανιχνευθεί χωρίς να γίνουν οι απαραίτητοι εργαστηριακοί έλεγχοι.

Επάνω